ਸਹਾਰਨਪੁਰ (UP) ਦੀ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਚੌਹਾਨ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਖਤ ਧੁੱਪ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਦਿਲ ਕੰਬਾਊ ਠੰਡ, ਉਹ ਖੁਦ ਹੀ ਟਰੈਕਟਰ ਨਾਲ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬੀਜ ਬੀਜਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਫਸਲ ਦੀ ਚੰਗੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲੈਣ ਲਈ ਉਹ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਂ ਦਾ ਗੋਬਰ ਅਤੇ ਗਊਮੂਤਰ ਤੋਂ ਬਣੀ ਖਾਦ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ 20 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਸੂ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਉਮਰ 18 ਸਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤ ਵਿਚ 240 ਵਿੱਘੇ ਗੰਨਾ, ਕਣਕ, ਚੌਲ, ਦਾਲਾਂ, ਤੇਲ ਬੀਜ, ਮੂੰਗਫਲੀ ਅਤੇ ਸਟਰਾਬੇਰੀ ਦੀ ਫਸਲ ਉਗਾਈ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਾਂਵਾਂ, ਕੋਦੋਂ, ਕੰਗਨੀ, ਬਾਜਰਾ, ਅਲਸੀ, ਤਿਲ, ਮਸਰੀ, ਧਨੀਆਂ, ਸੌਂਫ, ਅਜਵਾਇਨ, ਅਦਰਕ, ਹਲਦੀ, ਪਿਆਜ ਅਤੇ ਆਲੂ ਵੀ ਔਰਗੈਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਉਗਾਏ ਹਨ।
ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਸਭ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸ਼ੌਕ ਦੇ ਚਲਦੇ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਵਜ੍ਹਾ ਵੀ ਹੈ। ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਬੀਮਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਚਲਿਆ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਔਰਗੈਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਜਿਦ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਖੁਦ ਵੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਈ।
ਆਓ ਜੀ ਹੁਣ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕੋਠਰੀ ਬਹਲੋਲਪੁਰ ਚਲਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਦਾ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ . . .
ਸਹਾਰਨਪੁਰ (ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) ਵਿੱਚ 45 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਬੇਹਟ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਆਖਰੀ ਪਿੰਡ ਕੋਠਰੀ ਬਹਲੋਲਪੁਰ ਹੈ। ਪੁਵਾਂਰਕਾ ਰੋਡ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਅਸੀਂ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰ ਹੀ ਇੱਕ ਝੋਪੜੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਪਤਾ ਪੁੱਛਿਆ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਉਹ ਬੋਲਿਆ- ਉਹੀ ਕੁੜੀ, ਜੋ ਬੁਲੇਟ ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਸਾਨੂੰ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਜਾਨਣ ਦੀ ਬੇਸਬਰੀ ਹੋਈ। ਉਸ ਨੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਦੱਸਿਆ। ਮੇਨ ਰੋਡ ਤੋਂ 300 ਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘਰ 300 ਗਜ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸੰਜੈ ਚੌਹਾਨ ਮਿਲੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਣ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਵਾਈ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਪੁੱਛਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੂੰ ਅਵਾਜ ਲਾਈ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਤਿਆਰ ਹੋਕੇ ਆ ਗਈ। ਅਸੀਂ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।
6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਈ ਸੀ ਖੇਤ
ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, ਕਿ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਦੋ ਪਹੀਆ ਅਤੇ ਚਾਰ ਪਹੀਆ ਵਾਹਨ ਚਲਾਉਣਾ ਜਾਣਦੀ ਹਾਂ। 4 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2023 ਨੂੰ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਹੋਈ ਹਾਂ। ਹੁਣ ਡਰਾਇਵਿੰਗ ਲਾਇਸੈਂਸ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਂਝ ਤਾਂ ਮੈਂ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਮਾਤਾ – ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਖੇਤ ਵਿਚ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗੀ। 2015 ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝਿਆ।
ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਲਈ ਪਲੇਟਫਾਰਮ
ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਫਰਟੀਲਾਈਜ਼ਰ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਦਿਲ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰ ਆਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਬੀਮਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਫਰਟੀਲਾਈਜ਼ਰ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ। ਮੈਂ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਲਈ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਗਏ। ਅਸੀਂ ਪਸੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ।
10 ਲੱਖ ਦਾ ਹੈ ਸਾਲਾਨਾ ਟਰਨਓਵਰ
ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਗਊਮੂਤਰ ਅਤੇ ਗੋਬਰ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ ਪਾਕੇ ਫਸਲ ਨੂੰ ਬੀਜਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਨਾ ਫਾਇਦਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਘਾਟਾ ਪਿਆ, ਹਿਸਾਬ ਬਰਾਬਰ ਰਿਹਾ। ਪਰ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਤੋਂ ਲਾਭ ਹੋਣਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਸ਼ੁਰੁਆਤੀ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਫਸਲ ਵੇਚਣ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਆਈ। ਕਿਉਂਕਿ ਰਸਾਇਣਕ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਫਸਲ ਵੱਡੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਕਿ ਔਰਗੈਨਿਕ ਫਸਲ ਦਾ ਸਾਇਜ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਸਾਡੀਆਂ ਸਬਜੀਆਂ ਦੀ ਡਿਮਾਂਡ (ਮੰਗ) ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ 10 ਲੱਖ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਟਰਨਓਵਰ ਹੈ, ਜੋ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵੱਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਂ 2015 ਤੋਂ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਫਸਲ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਸਾਲ 2015 ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਫਸਲ ਹੀ ਵਿਕੀ ਸੀ। ਸਾਲ ਦਰ ਸਾਲ ਥੋੜ੍ਹੀ-ਥੋੜ੍ਹੀ ਕਮਾਈ ਵੱਧਦੀ ਰਹੀ। 2022 ਦੀ ਫਸਲ 10 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀ ਹੈ। 2023 ਵਿੱਚ ਟਰਨ ਓਵਰ 25 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੋਣ ਦੀ ਉਂਮੀਦ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ 400 ਕੁਇੰਟਲ ਸ਼ੱਕਰ ਦਾ ਅਜੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸਟਾਕ ਹੈ।
ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਮੁਸ਼ਕਲ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਸੰਭਵ
ਘਾੜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਟਰਾਬੇਰੀ ਦੀ ਫਸਲ ਉਗਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵੀ ਸੰਭਵ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਤੋਂ ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਉਗਾਉਣੇ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਆਇਆ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਲਈ। ਅਮੂਮਨ ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਅਸੀਂ ਮਾਰਚ ਦੇ ਲਾਸਟ ਵਿੱਚ ਪੌਦ ਲਗਾਈ। ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਵਿੱਚ 8 ਵਿੱਘੇ ਵਿੱਚ ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਲਾਈ ਹੈ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਲਾਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਵਾਂਗੇ। ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੀ ਪੌਦ ਦੋ ਸਾਲ ਚੱਲਦੀ ਹੈ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਫਸਲ ਦਾ ਏਰਿਆ 8 ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 20 ਵਿੱਘਾ ਕਰ ਦੇਵਾਂਗੇ।
ਵਧੀਆ ਫਸਲ ਲਈ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਗੋਹੇ ਦੀ ਖਾਦ
ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ 20 ਤੋਂ 30 ਡਿਗਰੀ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਰੱਖਣਾ ਠੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਚੰਗੀ ਫਸਲ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਬਲੁਈ-ਦੋਮਟ (ਰੇਤਲੀ) ਮਿੱਟੀ ਵਾਲਾ ਖੇਤ ਚੁਣੋ। ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਪੀਏਚ 5-6.5 ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਵੇ। ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਰੱਥ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਗੋਬਰ ਦੀ ਖਾਦ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਫਸਲ ਚੰਗੀ ਹੋਵੇ। ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਨੂੰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਲਾਏ ਜਾਣ ਤੋਂ ਕਰੀਬ ਡੇਢ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਫਲ ਲਗਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਵੇਂ ਹੀ ਚੁੱਕ ਲੈਂਦੀ ਹੈ 50 ਕਿੱਲੋ ਦੀ ਬੋਰੀ
ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਪੇਂਟਿੰਗ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਰਟ ਤੋਂ BA ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਪਾਪਾ ਮੇਰੇ ਰੋਲ ਮਾਡਲ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਗੁਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੀ ਸਿਖਾਏ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਬਾਇਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਾਹਨ ਚਲਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਭਾਰੀ ਚੀਜਾਂ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ 50 ਕਿੱਲੋ ਦਾ ਸ਼ੱਕਰ ਦਾ ਗੱਟਾ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦਾ ਗੱਟਾ ਚੁੱਕ ਲੈਂਦੀ ਹਾਂ। ਲੋਕ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਇੰਨਾ ਭਾਰਾ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਵਾਓ।
ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਰੋਜ ਬੁਲੇਟ ਲੈਕੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਸਕੂਲ
ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਉੱਤੇ ਕਰਦੀ ਹਾਂ। ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਬੁਲੇਟ ਉਤੇ 45 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਮੁੰਨਾ ਲਾਲ ਡਿਗਰੀ ਕਾਲਜ ਜਾਂਦੀ ਹਾਂ। ਉੱਥੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤ ਵਿਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਬਟਾਉੰਦੀ ਹਾਂ। ਫਿਰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਦੀ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਮਕਸਦ ਖੇਤੀ ਕਰਨਾ ਹੀ ਹੈ।
ਫੈਮਿਲੀ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਇੱਕ ਫੈਮਿਲੀ ਕਿਸਾਨ ਰੱਖੋ
ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਫੈਮਿਲੀ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਹੈ ਇੱਕ ਫੈਮਿਲੀ ਕਿਸਾਨ ਰੱਖੋ। ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਤੰਦੁਰੁਸਤ ਰਹਿਣਗੇ। ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਨਾਲ ਫਸਲ ਚੰਗੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ, ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਵਾਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਤੰਦੁਰੁਸਤ ਰੱਖੇਗੀ। ਸਾਡਾ ਇਹ ਉਦੇਸ਼ ਬਿਲਕੁੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਹੀ ਸਬਜੀਆਂ ਖ੍ਰੀਦਣ।
ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਛੱਤ ਉਪਰ ਖੁਦ ਵੀ ਔਰਗੈਨਿਕ ਸਬਜੀਆਂ ਉੱਗਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਖੇਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਛੱਤ ਉੱਤੇ ਕਿਚਨ ਗਾਰਡਨ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਬਜੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮਸਾਲੇ ਵੀ ਉਗਾਉਂਦੀ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਤੋ ਅਸੀਂ ਔਰਗੈਨਿਕ ਸਬਜੀਆਂ ਖਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਸਾਰੇ ਤੰਦੁਰੁਸਤ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਬੁਜੁਰਗ ਦਾਦਾ ਜੀ ਵੀ ਤੰਦੁਰੁਸਤ ਹਨ।
ਲਿਖੀ ਹੈ ਸਭ ਦੀ ਬਰਥ ਡੇਟ (ਜਨਮ ਦਿਨ ਤਰੀਕ)
ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੂੰ ਪਸੂ ਪਾਲਣ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਪਸੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਗਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਝਾੱਲਰ, ਨੰਦਨੀ, ਸਰਸਵਤੀ, ਰਾਧਾ, ਗੋਰੀ, ਭੇਂਡੂ, ਬੰਦਰੂ ਹੈ। ਪਸੂਆਂ ਦਾ ਨਾਮ ਗੰਗਾ, ਲਕਸ਼ਮੀ, ਜਮਨਾ ਡਮਰੂ, ਨੰਦੂ ਅਤੇ ਚੰਦੂ ਹੈ। ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੇ ਸਾਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਰਜਿਸਟਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਲਵਾ ਬਣਾਕੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 25 ਜੂਨ ਦਾ ਬਛੜੇ ਡਮਰੂ ਦਾ ਜਨਮਦਿਨ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਕੁੱਤਾ (ਟਾਮੀ) ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਬੂਤਰ ਵੀ ਹੈ।
ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਤੋਂ ਐਮ. ਐਸ. ਸੀ. (MSC) ਹਨ ਪਿਤਾ
ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸੰਜੈ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਂ 1990 ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਬੰਟਾਉਣ ਲੱਗ ਗਿਆ ਸੀ। ਐਮ. ਐਸ. ਸੀ. ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਇਵੇਟ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਆਫਰ ਵੀ ਆਏ। ਲੇਕਿਨ ਮੈਨੂੰ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਅੱਗੇ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸਮਾਂ ਬਦਲਦਾ ਗਿਆ, ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਵੀ ਬਦਲਦੀ ਗਈ।
ਪਹਿਲਾਂ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਸਮਾਂ ਆਇਆ, ਜਦੋਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਫਰਟੇਲਾਈਜ਼ਰ (ਯੂਰਿਆ) ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਖੇਤੀ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਾਗਤ ਜਿਆਦਾ ਲੱਗਦੀ ਸੀ। ਫਸਲ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਮੁਨਾਫਾ ਘੱਟ। ਕੁਲ ਮਿਲਾਕੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹੀ ਝਲਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਲਈ ਵੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ।
ਧੀ ਦੀ ਜਿਦ ਕਰਕੇ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਸਾਲ 2015 ਤੋਂ ਔਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮੇਰੀ ਧੀ ਸ਼ੁਭਾਵਰੀ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਉੱਤਰਨ ਦੀ ਜਿਦ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਅਸੀਂ ਪੂਰੀ ਖੇਤੀ ਔਰਗੈਨਿਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਮਸਾਲੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਫਸਲ ਮੇਰੀ ਧੀ ਨੇ ਉਗਾਈ ਹੈ। ਜੋ ਘਾੜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਉਗਣੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਝ ਖਾਸ ਗੱਲਾਂ
- ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸਿਤੰਬਰ ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਠੰਡੀਆਂ ਥਾਵਾਂ (ਠੰਡੇ ਇਲਾਕੇ) ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਫਰਵਰੀ ਅਤੇ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੀਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਥੇ ਹੀ ਪੋਲੀ ਹਾਉਸ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਹੋਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਖੇਤ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਜਾਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਕੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
- ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਬੈਡ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ 15 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਆਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਬੂਟੇ ਤੋਂ ਬੂਟੇ ਦੀ ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਲਾਈਨ ਦੀ ਦੂਰੀ 30 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਯਾਨੀ 1 ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਕਰੀਬ 30 ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਟਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਬੂਟਿਆਂ ਉੱਤੇ ਫੁਲ ਆਉਣ ਉੱਤੇ ਮਲਚਿੰਗ ਜਰੂਰ ਕਰੋ।
- ਮਲਚਿੰਗ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੀ 50 ਮਾਇਕਰੋਨ ਮੋਟਾਈ ਵਾਲੀ ਪੋਲੀਥਿਨ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਦੀਨਾਂ ਉੱਤੇ ਕਾਬੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਸੜਨ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਲਚਿੰਗ ਕਰਨ ਨਾਲ ਝਾੜ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
- ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਰਖਾ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੇ ਬੂਟੀਆਂ ਨੂੰ ਪੋਲੀਥਿਨ ਨਾਲ ਢਕਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫਲਾਂ ਦੇ ਗਲਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
- ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਡਰਿਪ ਜਾਂ ਸਪ੍ਰਿਕੰਲਰ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਫਸਲ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਖਾਦ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਤੁਸੀ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੀ ਕਿੱਸਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਖਾਦ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਤੋਂ ਸਲਾਹ ਜਰੂਰ ਲੈ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
- ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਦੇ ਫਲ ਦੀ ਤੁੜਾਈ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਫਲ ਦਾ ਰੰਗ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਲਾਲ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤੱਦ ਹੀ ਇਸ ਦੀ ਤੁੜਾਈ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਮਾਰਕੀਟ ਦੀ ਦੂਰੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਵੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਤੁਸੀ ਵੱਖੋ ਵੱਖ ਦਿਨ ਇਸ ਦੀ ਤੁੜਾਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।